دوستی عمیق دوستی کم عمق
دکتر سعیده مصافی
بنیانگذار هوش جنسی در ایران
بـه چنـد سـال اخیر زندگـی اش که فکـر میکند متوجه میشـود نقش اینترنـت و شـبکه های اجتماعی تـا چـه انـدازه در زندگـی اش پر رنـگ بوده اسـت. تقریبـا هیچ روزی نبـوده که پـای یکی از این شـبکه ها ننشسـته باشـد و سـاعتها با دوسـتان مجازی آن سـوی صفحه گپ نزده باشـد. هـر دوره، چیـزی مد روز بـود و او هـم بـر طبـق همان ها پیش رفته اسـت؛ یاهو مسـنجر، سـایت های مخصـوص چت، الیـن، وایبر، تانگـو، لینکدیـن، اینسـتاگرام، تلگرام و هر فضای مجازی دیگـر برای مدتی پاتوق حضـور او بوده اند. ظاهرا در آن لحظـات لـذت می بـرد؛ امـا الان بـا سـنجیدن اوضـاع این چند سـال چیز دیگری حـس میکند.
او بـا یـادآوری خاطـرات دوران قدیـم حـس میکنـد تمام ایـن سـالها را نقد باختـه اسـت. آن روزها که بـا دوسـتانش دیـدار حضـوری داشـت یا تلفنی حـرف میزد عشـق و لذت از وجـود یار را به شـکلی دیگر حـس میکـرد. طعم حلاوت بسـیاری از آن دیدارها و گفت و شـنودها چیز دیگری بود. انگار دوسـتیهای آن زمـان عمقـی داشـت کـه عالم مجـازی هرگز امکان پـر کردنش را پیدا نکـرد.
در سـالهای اخیر، وقت بسـیار زیـادی بـرای صحبت با آدمهـای دنیای مجازی صـرف کرده بـود؛ اما ژرفنای دوسـتی هایش هرگز ماننـد دوران گذشـته نبود.
به راسـتی علت چیسـت؟ هر چـه فکر میکرد متوجه نمیشـد.
در اینجـا، دلایـل اصلـی تفـاوت دنیـای تلگرام و اینسـتاگرام و امثـال آنها را بـا دنیای واقعـی دید و بازدید، مقایسـه میکنیم:
دنیـای مجـازی پهناورتریـن سـرزمین تنهایی انسانهاسـت. اگر چـه کاربـرد اصلی شـبکه های اجتماعی تسـهیل در برقـراری ارتبـاط افـراد اسـت، یکـی از نشـانه های تنهایی آدمهـا، فعال بـودن بیش از انـدازه در دنیـای مجـازی اسـت.
بـر اسـاس تحقیقـات، حضـور مـداوم در شـبکه های اجتماعـی بـا احسـاس تنهایـی و انـزوا ارتبـاط مسـتقیم دارد و افسـردگی شـایعترین آسـیب فضـای مجازی شناخته شـده اسـت.
در آغـاز، انتظـار بـر ایـن بـود که دنیـای مجازی انعکاسـی از دنیای واقعی باشـد؛ اما چنین نشـد و جهـان مجـازی انسـان را بـه موجـود تنهـای اجتماعـی تبدیـل کرد. دنیـای مجـازی انسـان را از خود واقعـیاش دور میکنـد. اغلـب کاربـران شـبکه های اجتماعی با نقـاب وارد دنیای مجازی میشـوند. بـرای فرار از واقعیـت زندگـی یک هویـت مجازی بـرای خود میسـازند تـا آنچنـان کـه دلشـان میخواهـد باشـند، نه آنچنـان که واقعا هستند.
دنیـای مجـازی افـراد دور را نزدیـک و افـراد نزدیک را از هم دور میکند؛ زیرا فرد سـعی میکند ارتباط کمتری با کسـانی داشـته باشـد که او را میشناسـند.
در عـوض، بیشـتر وقتـش را در دنیایـی سـیر میکنـد که میتواند بـا خیالی راحت شـخصیتی دیگر از خـود برای افـرادش بسـازد. کم کـم فـرد مجذوب شـخصیت کاذب خود میشـود. به این ترتیـب، دنیای مجازی نه تنهـا فرد را بـا خـودش بیگانـه میکند، او را از بسـتگان و اقوامش هم دور میکند. گاه حتی فرد سـاعتها بـا اقوام نزدیک خود در تلگـرام، وایبـر، فیسبـوک و اینسـتاگرام محـاوره غیر کلامی دارد؛ امـا به مرور زمان همین فرد در جمع دوسـتانه مهـارت مکالمـه را از دسـت میدهـد و ارتباطـات مصنوعـی را بـه ارتباطات واقعی ترجیـح میدهد.
کلمات کافی نیستند!
نکتـه تأمل برانگیـز اینجاسـت. کلمات کامل ترین ابـزار برای برقـراری ارتباط نیسـتند. در حقیقت، دنیـای مجازی حد و مـرزی نـدارد و به راحتـی میتـوان در ایـن فضا دوسـتان بیشـماری داشـت، سـاعتها به گپ و گفت نشسـت و از خود سـاختگی سـخن گفـت؛ امـا هیچ یـک از این دوسـتیها لذت یک لحظـه با هم بـودن در دنیـای واقعی را نخواهـد داشـت. انـگار جنـس رابطه با احسـاس بـودن در کنار دوسـت رنگ دیگـری میگیرد. وقتـی در کنـار کسـی کـه دوسـتش داری بنشـینی، چهره به چهـره و رو در رو نگاهـت را به نگاهش گـره بزنی و از خـود واقعـیات سـخن بگویـی رابطه ات معنـا پیدا میکنـد، زمان ایـن رابطه مهم نیسـت؛ کوتاه اسـت، اما عمیق! محدود اسـت؛ امـا واقعی!
در دنیـای واقعـی، وقتـی سـخن میگویی چهره ات حس تو را نشـان میدهـد. نمیتوانی وانمود کنـی حالت خوب اسـت؛ درحالیکه غمگینی، نمیتوانی حلقه اشـک را در چشـمان دوسـتت ببینی و بی تفاوت باشـی!
در دنیای واقعی، غم، خوشـحالی و اندوه از چشـمانت پیداسـت و دیگر نیازی به اسـتیکر خنده، اسـتیکر غمگین یا صورتکی با چشـمان ورقلمبیده نداری؛ کافی اسـت سـرت را بالا بگیری تا تمام احساسـاتت از چشـمانت بیرون بریزد.
در دنیـای واقعـی، بـرای بیان احساسـت نیـازی به صف کردن واژگان سـخت و ثقیل نـداری؛ امـا در دنیای مجازی فقـط واژگان در خدمـت تـو هسـتند. سـاعتها میتوانی برای توصیـف حال خودت سـخن بگویی.
این در حالی اسـت که در دنیای واقعی کافی اسـت فقط در چشـمان عزیزت نگاه کنی و حسـی متفاوت در رابطه ایجاد کنـی.
میدانید چرا؟!
کلمـات و واژه هایـی کـه بـرای ایجـاد ارتباط اسـتفاده میشـود کمتریـن اهمیـت را در انتقـال اطلاعات دارنـد؛ اما در دنیـای مجـازی، تنهـا ابـزار برقـراری ارتباط و انتقال پیام کلمات هسـتند. به عقیـده روانشناسـان، میزان تأثیر محتـوای کلام ۵% تا ۷% اسـت.
در واقع، در دنیای مجازی، فقط از ۵% توانایی هایتان برای انتقال احساسـات اسـتفاده میکنید که اگر به اسـتیکر خنده و گریه هم متوسـل نشـوید گاه خشـم شـما خوشـحالیتان قلمداد میشـود و گاه از خوشـحالیتان مفهوم ناراحتـی برداشـت خواهد شـد و وای به حال رابطه تـان در چنین لحظاتی!
لحن کلام
در دنیـای واقعـی، شـما علاوه بر محتوا، عنصر دیگری بـرای تأثیرگذاری کلامتان دارید به نـام لحن کلام یا آهنگ کلام که ۵۲% تا ۵۳% در انتقال پیام شـما نقش دارد.
آیـا میتوانیـد در دنیـای مجـازی پیامتـان را از یکنواختی بیـرون بیاورید؛ بـرای مثال، لحن پیام نوشته شـده خود را بـالا و پاییـن کنید تا مخاطبتان جذب گفتوگوهای شـما شـود؟!
زبان بدن
و اما مهمترین عنصر در ایجاد ارتباطی خوب و مؤثر، زبان غیرکلامی یا همان زبان بدن است.
زبـان غیرکلامـی بیشـترین تأثیـر را در برقراری ارتباط دارد و تو دوسـت عزیـز در دنیای مجـازی از آن غافلی. زبان غیرکلامی شـامل همه حرکات بدن هنگام سـخن گفتن اسـت. از طرز نگاه ما گرفته تا نحوه نشسـتن و ایسـتادن مـا، کـه هر کـدام میتواند پیامـی را منتقل کند که نشـانه حس درونی ماسـت.
واژگان اطلاعـات را منتقـل میکننـد؛ امـا زبـان غیرکلامـی درونیـات مـا را به مخاطبمان میرسـاند. بـرای همین اسـت که اگر شـما یک سـاعت پای صحبت دوسـتتان بنشـینید حسـی متفاوت، عمیق و پویا خواهید داشـت که هـزاران سـاعت گفتوگـوی دنیای مجـازی این حس را به شـما نخواهـد داد.
حـال کـه اینهـا را دانسـتید به طور جدی برنامـه ای برای دیدار با دوسـتانی بچینید که مدتهاسـت فقط از طریق دنیـای مجـازی بـا آنهـا در ارتبـاط بوده ایـد و هـر دو از دیـدار یکدیگـر و لذتهای حاصـل از آن محـروم بوده اید.
برایتـان اوقات خوشـی را آرزو میکنیم.
